نگاهی به

هزار سخن در شناخت اسلام

مؤلف: آیت الله سیدعلی کمالی دزفولی

ناشر: فرهنگ مکتوب

نوبت چاپ: اول ـ 1386

قیمت: 6000 تومان

این اثر چنانکه از نامش پیداست، حاوی هزار نکته در شناخت دین مبین اسلام است؛«جمال یار نه چشم است و زلف و عارض و خال/ هزار نکته در این کار و بار دلداری است(حافظ)» که با نگاهی جامع و عمیق و زبانی ساده و روان و به دور از تصنع و تکلّف به خامه مفسر فقید قرآن علامه کمالی دزفولی به نگارش در آمده است. این کتاب می تواند منبع مفیدی برای استفاده اقشار مختلف ـ از هر صنف و سنّی ـ به ویژه نسل جوان دانشگاهی قرار گیرد.

گفتنی است که این کتاب محصول تراوشات مستمر فکری و ماحَصَل سال ها تدبّر و استنباط ذهن و فکر جوّال استاد از معارف ژرف و ناپیدای کتاب تدوین(قرآن) و دفتر تکوین(جهان) است که در این چند ماهه رخ از نقاب سال ها مجاهدت علمی استاد عیان کرده و در چنین هیأتی زیبا و فریبا عرضه شده است. اندیشه های تازه و بکری که هر کدام از آنها خود به تنهایی کتابی است در شناخت دین الهی و راه رستگاری؛ «می گویم و می آیمش از عهده برون»، اما افسوس و هزاران افسوس که دیگر استاد در میان ما نیست تا که کودک فکر خود را بدین شکل و شمایل در بغل گیرد.

کتاب علاوه بر دو مقدمة‌ موجز و مفصل به قلم سید مجتبی مجاهدیان در بیست صفحه و شامل سیری در سیره و آثار علمی پیر سرای قرآن پژوهی، دارای یک پیشگفتار و بیست و شش بخش و فهرست اعلام در واپسین قسمت آن است و در مجموع 527 صفحه را شامل می شود. برخی از بخش های بیست و شش گانه کتاب را می توان به قرار ذیل برشمرد: اسلام، تعریفات و کلیات، راه ثبوت عقیده، نشانه‌ها، کلیات حکمت عملی و تهذیب نفس، رهوار باد پیمای سلوک محبت، تدبیر منزل، سیاست مدن، شریعت (قانون)، عقود، نظام حکومت پیغمبر اسلام، قبسات القرآن.

چنانکه اشاره شد، این کتاب یک اثر استنباطی و تدبّری است نه یک کار صرف تحقیقاتی؛ لذا اگر چه نکات، برداشت و مستنبط از منابع چهار گانه دین می باشند اما مؤلف در بند ذکر منابع و دادن رفرنس های مکرر نیست و از این لحاظ به معنای حقیقی کلام می توان گفت که کتاب هزار سخن در شناخت اسلام یک تصنیف است نه یک تألیف؛ چنانکه نویسنده در سخن شماره(524) تصدیق می کند: «هرکس گمان می کند[در این مورد خاص] از پیش خود چیزی گفته ایم به کتاب «قرآن و مقام زن» [دیگر اثر مؤلف]رجوع کند تا بداند همه این مطالب مستند به قرآن و احادیث صحیص است و ....».

به هر روی مطالعه این کتاب خوشخوان و بی تکلف را به شما پیشنهاد می کنم و از باب جانپروری قصه ارباب معرفت، پنج نکته کوتاه از هزار نُکَت دلربای آن را با ذکر شماره حدیثتان می کنم:

(2) هرکس دیر تر از نظاره طبیعت خسته شود، انسانتر است. مکتشفینِ اسرار جهان، ناظران خستگی ناپذیر طبیعت اند.

(9) هر انسانی که بحث و کاوش را در توجیه مرگ و زندگی، در برنامه کار خود قرار نداده است، انسان نیست و آرمان او نمی تواند متعالی ترین آرمان ها باشد. او یا خودپسندی شتابگر است که برای فرار از اقرار  به جهل خود، انکار یا بی تفاوتی را برگزیده و یا هنوز در دایره حیوانیت است و  به آغاز سرزمین انسان ها راه نیافته است.

(17) انگیزه ما در جهان یابی آنست که بدانیم بهره ما در این میانه چیست. توجیه زندگی هم تلاشی است برای مطمئن شدن از سهیم بودن خود در جهان.

(35)یکی شرح حال خود می گفت که پسرش بیمار است و در این هوای گرم تابستان وسیله ای برای خنک کردن ندارد. من سخت متأثر شدم، چشمان خود را بستم و به فکر فرو رفتم و شکر خدای گفتم که من مبتلی نیستم.

 ترکیب این سه امر یعنی رحم و تأثر برای دیگران و شکر نعمت خداوند و تسلیم به این امر که دنیا جای آسایش نیست و این رویداد ها تضادی با عدل الهی ندارند، به علاوه یک امر چهارم که اگر برای من میّسر می بود، واجب بود در یاری او بکوشم، مفهومی را تشکیل می دهند که نام آن «دین» است.

(865) شتاب بی فایده است، اما شروع لازم است. زودتر شروع کنیم تا زودتر به مقصد رسیم.